Estatu mailako Rassemblement Nationalaren elite paristarren hautuaren ondorioz bertako biztanleriaren manipulazio lotsagarria salatu nahi dugu gaur. Macron-Darmanin gobernuak aukeratutako ildo politikoaren bide beretik, ustezko segurtasunaren afera 2022ko hautsekundeetarako Elyséeko lasterketaren muinean sartu dute. Beldur gara ez ote dugun enkante mediatiko batera joan beharko herritarren eta herritarren interesen kalterako. Read More
COVIDaren hedapena saihesteko, kasik ikasle bakar batek ere ezin izan du Unibertsitatera itzuli bigarren hetsialdia iragarriz geroztik. Etxean bakartuak, entseatzen dira herstura psikologikoari buru egiten, eguneroko egoera %100ean numerizatu eta bizigabearen ondorioa.
Goiz guziez jeikitzea, zoomi konektaturik irakasleari beha orenak pasatzea, ikaskideak aste guziez ikasketak uzten ikustea (joan den irailean hilabete batez baizik gurutzatu ahal izan ez ditugunak), ikastaldiak edo Erasmus proiektuak ezeztatzen ikustea ; bestalde jatetxerik ez, ostaturik ez gizarte lotura bizirik atxikitzeko, ikasle gaualdirik ere ez, talde-kirolik ez, kultura eta elkarte bizia arrunt mugatua…
Sare sozialetan #PérilEtudiant eta #EtudiantsFantômes esloganekiko lekukotasunak ugari dira, ikasleen egiazko biziaz alarma tirrinta jotzen entseatzen direnak, zeren eta egoera larria baita, suizidio entseguen kopurua goiti doa. Lau ikasletarik batek depresio seinaleak edo ideia beltzak ditu. Klase batzuetan, bi ikasletarik bat ikasketen gelditzekotan da. Bestalde, inposatzen zaizkien lineako klase horiek informatika tresneria egokia duten ikasleen eta besteen arteko desberdintasunak areagotzen dituzte ; gauza bera da bakarrik egoteko eta konzentratzeko ahala ematen dieten bizitegia dutenen eta besteen artean ere. Askotan, beren burua sobera bakarturik ez sentitzeko, erosotasunez edo diru arazoengatik eta alokairurik ez ordaintzeko, ikasleek gurasoen etxera itzultzeko hautua egin dute. Familiaren diru laguntzaren gainean kontatzen ahal duten gehienak nahiko ontsa ateratzen dira, baina besteentzat egoera biziki korapilatsua bilakatzen ari da.
Ikasleen lan kontratuen eskaintzak ere agortu dira, anitz ikasleri errebenioak kenduz, hauek batzuetan hazkurri laguntzako elkarteetara hurbiltzera behartuz. Ikasleen %40ak ez du familiarenganik laguntzarik batere eskuratzen. Gurutze Gorriaren arabera, azken hiru hilabeteotan, ikasleentzako hazkurri saski galdea bikoiztu da.
Gazteriaren prekarisazioa
Hedabideetan ikasleen egoera baino gutiago aipatzen bada ere, gazte diplomagabeen egoera adibidez oraino kezkagarriagoa da. Lanpostu prekario batetik bestera pasatzen diren gazte horiek (EMK/CDD edo Epe Mugatuzko Kontratuak, bitarteko lanpostuak…) krisi ekonomikoen kalteak pairatzen dituzten lehenak dira eta zorigaitzez gauza bera da gertatzen COVIDak eragin krisiarekin. Prekaritatearen bat-bateko emendatzeak beste gazte batzuk ere hunkitzen ditu: lan merkatuan sartzen diren gazte diplomadunak ; garai normalean jadanik ahulak diren ama gazte bakartuen kategoria ; migranteak … Horri gehitzen zaio aloimenduaren problematika, bereziki alokairuen prezioak goi maila ikaragarrian diren Ipar Euskal Herriko eskualde batzuetan. Miarritze edo Donibane Lohizune bezalako hiri batzuetan, alokairuen prezioak gazte gehienei han bizitzeko eskubidea trabatzen die. Etxebizitza agentzietan, lan kontratu mugagabeen dosierrak ez dituzte irekitzen ere, salbu beren hurbilekoetan berme jarriko zaien errebenio aski handiko norbait badute.
Gizarte babesa
Biziaren kostua goiti eta errebenioak behera doazen testuinguru hortan, gizarte babesaren hutsuneak azkarki sentitzen dituzte 18 urtez goitiko gazteek. Egoera ikusirik, parlamentari eta elkarte batzuk 18-25 urtekoei RSA-ren eskubidea zabaltzearen alde mintzatzen dira, baina gobernu kideek aho batez horri uko egiten jarraitzen dute.
2018an jadanik, Iparraldeko gazteen %19a pobrezia mailaren azpian zen, biztanleria osoan tasa %12,2koa zelarik. Dudarik gabe COVID krisiarekin fenomenoa ez da murriztu eta areagotzen jarraituko du ondoko hilabeteetan.
Ahalen eskuratzeko beharra hor dugu; orain gaiari tinko lotu behar gatzaizkio kalte ahal bezain guti izan dadin, funtsezko hobekuntza iraunkorrak lortuz. Bestalde, beharbada, denentzat gutieneko errebenio segurtatua esperimentatzeko garaia da, edo errebenio unibertsalaren egingarritasuna serioski aztertzeko mementoa. Gazteen egoerari edo ondoz ondoko krisien kudeaketari doakien interes iragankorra baino haratago, zehaztu behar dugu zer den gazteen lekua gizartean, hauek gogoeta prozesuan hastapenetik integratuz.
Hau beharrezkoa da nahi badizkiegu, alde batetik, lehen lerroan direnei egiazko aterabideak aurkitu, gazteek instituzioei buruz duten mesfidantza indargabetzeko xedez, eta azkenean egiazko gizarte aldaketa ausartak obratzeko. Gure mailan, jadanik ontsa hasia duen Euskal Herriko Garapen Kontseiluaren lana jarrai dezagun, Euskal Hirigune Elkargoa urratsez urrats bilaka dadin, egiazki, gazteen beharrei erantzunen dien gune egokiena.
Euskal Autonomia Erkidegoak sortu gazteen kontseiluaz inspiratzen ahalko ginateke, Euskadiko Gazteriaren Kontseilua izena duena. Iparraldeko Gazte Elkarteen Kontseiluaren sortzea aholkatu zuen 2013an jadanik Garapen Kontseiluak. Euskal Herrian gazteriaren behatokia sortzea lehen pausu estrategikoa izan liteke, lurraldearen berezitasunak kontuan hartuko lituzkeena. Bere geroa hipotekaturik ikusteaz gain, gazteriak bere oraina sakrifikatzen du arriskuan diren pertsonak babesteko, gordeka dabilan prekario izate hori isilean jasanez.
Gizarteak gazteriari leku bat nekez uzten diolako, gizarte horren alderako mesfidantzaren gorakada ez badugu hazi nahi, aterabideak aurkitu beharko ditugu beren geroa eskutan berriz har dezaten gazteek. Horrek egiazki kontzientzia hartzera behartuko gaitu, nahikari politikoa lagun. Baina gure etorkizuna egituratuko duena da hor jokoan.
Pirinio-Atlantikoetako Rassemblement National-ak Frantziar «estatuak pairatzen duen migrazio masiboa» argudiotzat hartuz, elgarretaratze bat antolatzeko deialdia zabaldu du bihar goizeko 8:30ean Pausun. Read More
Gaur, otsailaren 14a, Lizarrietan bildu gira urtarrila erditsuan, ipar eta hego Euskal Herria lotzen dituzten zortzi pasabide hesteko deliberoa onartezinatzat jotzen baitugu. Read More
“Segurtasun orokorra » legearen kontrako manifestazioa Baionan urtarrilaren 30ean, larunbata, 10:30tan, Errepublikaren plazan
Legebiltzarrak bozkatu ondoren, Seguritateari buruzko lege proposamena Senatuak aztertuko du orain. Read More
Joan den hilabeteko kronika etxebizitzen problematikaz idatzi nuen, egoera tiran duten herrialdeetako bizitegien prezioak zainduko dituen lege berri baten ideia aitzinatuz. Urte hastapeneko kronika huntan, ez nituen irakurle bihoztunak aloimenduari buruzko gogoeta berri batzuekin aspertu nahi, bereziki urte berri ona desiratzeko unean; baina abenduko hilabeteak ekarri ninduen pentsatzera borroka horrek behartzen gintuela minutu bakar bat ere ez galtzera.
Hilabeteotan politika mundutik doi bat bazter egon ondoan, aitortu behar dut ez ditudala Euskal Hirigune Elkargoko eztabaidak jarraitu, aloimendu arlokoak barne. Donibane Lohizuneko herriko kontseiluaren azken bilkura kari zitzaidan berriz agertu hortan jokoan dena; alabaina, EHEan otsailetik finkatua zuten eta laster onartzekoa duten TEP/PLH-ari buruz behar izan genuen gure iritzia eman.
TEP/PLH – Tokiko Etxebizitza Plana – Euskal Hirigune Elkargoan aloimendu-politika finkatzen duen dokumentu nagusia da, bereziki sei urterentzat bizitegi ekoizpen sailean helburu zifratuak finkatzen dituena.
TLP/PLH hori pikoan ematen duen momentua biziki garrantzitsua da, gure lurraldea bere osotasunean anitz urtetarako engaiatzen duelako. Eta hau ez bakarrik sei urtetarako baina anitz gehiago, zeren eta planifikazio estrategikoa helburu duten beste dokumentuak kontuan hartzen baditugu (besteak beste SCOT, PCAET, PDU eta PLUIak) , epe motzean obratuko denak ondoko sei urteentzat baino eragin anitz iraunkorragoa izanen baitu, oroz gainetik lur eremuen egoera hain zalu aldatzen delarik bereziki kostaldean.
Alta eztabaidan den dokumentuan nabari zaidan puntua hauxe da: kostaldean bizitegi gutiago eraiki behar dela (- %23), jakinik puntu hau gaiari dagokionez hainbat berria dela azken urteotako paradigmari konparatzen bazaio. Harrigarria zait hau, dakigularik eskaerari erantzuteko aloimendu-politikaren alpha eta omega dela bizitegi gehiagoren ekoiztea, bereziki Macron lehendakariak “eskaintza xoka”-ren printzipioa finkatuz geroztik.
Beraz dokumentuak perfektua iduri du itxuraz, baina egiaz urte guziez 2 600 bizitegi baino gehiagoren eraikitzea aurreikusten du, azpimarratzen duelarik bestalde kostalde gibeleko eta baserrialdeko eremuen beharrak kostaldearen eraginez direla sortzen, kostaldean preseski bigarren bizitegiak bizitegi nagusiekin azkarki lehian direlarik.
Beraz, 2 600 bizitegi ekoitzi urte guziez 50 000 hutsak direlarik?
Ekoitzi beti gehiago ?
Ene ustez, kontraesan handia da hau, gizarteari ala ingurumenari dagokienez.
Gizarteari dagokionez zeren, etengabe errepikatzen dugun bezala, bizitegi baten ukaiteko eskubideak bi bizitegiren ukaitekoa baino lehen pasatu behar du : puntu honek aitzinetikako baldintza izan behar du, eta ez da TLP/PLHan agertzen, hau eraikuntza berrietan sobera oinarritzen delarik.
Ingurumenari buruz ere kontresana da zeren TLP/PLH-ak lur eremuen eskasa aipatzen badu, ahanzten du eraikuntza berrien gomendatzeak, modu « zainduan eta hobeki banatuan » izanik ere, ekartzen duela nahitaez jadanik eskas den lur gehiagoren kontsumitzea, honek dakarzkien ondorio guziekin : lurraren artifizialisatzea, sareen hedatzea, eguneroko mugikortasunen emendatzea, zerbitzuetara, kulturara edo kiroletara iristea, hau urruntasunagatik zailago dena, eta abar…
Egiazki, ez dut uste posible denik akats horiek lehenik zuzenduko ez dituen ekoizpen programaren onartzea, bereziki oraingo klima testuinguruari begira ondorio hain handiak izanen dituelako.
Alderantziz horrek suposatzen du bizitegi « nehor gabe »-koaren bataila berriz hastea; « nehor gabe » : bigarren bizitegia, sasoi-bizitegia eta bizitegi hutsa barne dituen erran-molde nahitara zabala.
AB eta gero EHBAI-k ereman zuten hamar bat urteko borrokaren ondotik, eta Sylviane Alaux garai hartako diputatuaren bitartekari lanari esker, bigarren bizitegiari gehigarrizko zergaren ematea haizu bilakatu zen azkenean.
Baina gaur egun ikusten dugu neurria ez dela aski hertsagarria ontasun horiek bizitegi nagusien merkatuan berriz sar daitezen, doi-doia herrien aurrekontu ahulak laguntzen dituela; batailara berriz abiatu behar dugu beraz indarraldia areagotzeko xedez. Gure itsas bazterreko arazo handia den sasoi-alokatzeari dagokionez aldiz, bitxi zait sail hortan Max Brisson bakarrik uztea – goresmenak luzatzen dizkiot haatik egin duen lan txalogarriarentzat. Bizitegi hutsei dagokienez aldiz, arazo zaila bezain funtsezkoa da, Iparralde barnealdean bereziki.
Norentzat eraiki ?
Hau guzia funtsezkoa zait edozein ekoizpen bideratu baino lehen. Baina ekoizteko unean berean, komeni da jakin nahi izatea norentzat ari garen. TLP/PLHan idatzia da eraikuntza berrien erdia baino doi bat gehiago bizitegi sozialak izanen direla, ekoizpen osoaren herena bigarren bizitegiei utziz haatik, hau soberakina.
Baina arlo sozialean ere, bertutezko helburuak jabegora heltzea kudeatzen duen ELAN legearen arauei konparatzen bazaizkie, paria dezakegu biharko *AJMS/PSLA-en alimaleko partea izanen dela etzi berriz salduko dena– ikaragarriko prezioan – kostaldean baita Lapurdi barnealdean ere gaur egun ezagutzen ditugun gehiegikeriak areagotuko dituztela. Jabetze sozial moduan parte baten eraikitzea beharrezkoa da, prefosta, baina azpimarratzekoa da hobeki zaindu behar dela hau, kasik guzia *EEAK/BRS moldean edo epe luzeko alokatze-kontratuekin ekoitzi behar da.
*AJMS/PSLA : Alokatze-Jabetze Mailegu Soziala / Prêt Social Location-Accession
*EEAK/BRS : Egiazko eta Elkartasunezko Alokatze-Kontratua / Bail Réel et Solidaire
Hots, desegiten ahalko ez ditugun bizitegietan anitz urtetarako engaiatuko gaituen TEP/PLH horrek, funtsezko arazo larriak berekin dakarzki. Gaur egungo testuinguruan, proiektu hori pasatzen uztea, baita bortxaz araberako SCOT eta PLUI-ak ere haren ondotik, arduragabekeria litzateke arlo sozialari eta ingurumenari dagokienez. Gaur egun lurralde antolamenduan dugun bataila funtsezkoarenganik ihes egitea litzateke.