Martxoak 8: Feminismoa, borroken elkargune

Martxoaren 8aren atarian, hemen bildu gara egun EHBaiko emazteak, eraldaketa feministaren aldeko gure engaiamendua azpimarratzeko. Ibilbide, adin, eskualde, engaiamendu esparru anitzetako emazteak elkartu gara, EHBairen batzordeetan, instituzioetan edo herri mugimenduan lehen lerrora jauzi egiteko eta militatzeko hautua egin dugunak. Hemen garen guziok zapalkuntza hirukoitza jasaten dugu: klase zapalkuntza, nazio eta kultura zapalkuntza eta sexu-generoaren araberako zapalkuntza; horregatik gara 3 aldiz errebeldeak, horregatik gara abertzale, ezkertiar eta feministak; horregatik ditugu borrokarako hamaika arrazoi. Ikuspegi intersekzionalari esker, dominazio-harremanen iturbura jotzen dugu eta haiek gainditzeko lanean ari gara.

Emazteen eskubideen aldeko borroka eguna den Martxoaren 8a, sistema aldaketa sakona aldarrikatzeko eguna da EHBairentzat. Burujabetza eta justizia soziala nahi ditugu Euskal Herriarentzat;. Zeharkatzen gaituzten zapalkuntzak gainditzeko, feminismoak zeharkatu behar ditu euskararen, etxebizitzaren, ekologiaren edo migrazioen arloan herri gisa eramaten ditugun borrokak. 

Egungo jendarte kapitalista zis-heteropatriarkaletan emazteok pairatzen dugun zapalkuntza egiturazkoa den heinean, horri emandako erantzunek ere egiturazkoak izan behar dute. Lehenik eta behin, hilabete-sarien arraildurarekin bukatzeko, sistema ekonomikoaren berrantolaketa oso bat ematea da aterabide bakarra. Emazteak lan urteetan zein erretreta garaian prekaritatera kondenatzen dituen errealitate honekin bukatzeko neurri zehatzak behar ditugu. Halaber, zaintza lanen – hala nola, haurren edo adineko pertsonen zaintza – banaketa orekatuagoa egitea premiazkoa da; azken batean, jendarte osoaren ardura izan behar dute. Nola ez aipatu bortizkeria patriarkal guziak (bortizkeria matxista, hezkuntza sexista, emazteen eta LGBTQI+ kolektiboaren diskriminazioa…) lehenbailehen desagertaraztekoak direla gure jendartetik. Ipar Euskal Herriaren eskalan ere beharrezkoa da eragile ekonomiko, sozial zein politikoek eta instituzioek engaiamendu argiak hartzea eta berdintasunaren alde eskuz esku aritzea.

Azkenik, hiru engaiamendu argi hartzen ditu EHBaik. Lehena, ezkertiar, abertzale, ekologista eta feministen etxe komuna den EHBaik barne funtzionamendu feminista izateko behar diren aldaketa obratzea eta gure egituratik bortizkeria matxista oro desagertaztea. Bigarrena, Ipar Euskal Herriko mugimendu feministaren baitan Euskal Herriaren burujabetzarako perspektiba sustraitzea; hura indartu, hedatu eta lurraldeko indar mobilizatzaile nagusienetarik bat bilakatzeko lan egitea eta Hego Euskal Herriko mugimendu feministarekiko zubiak eraikitzea. Hirugarrena, instituzioetatik politika feminista eraldatzaileak sustatzea emazteen bizi-baldintzak hobetuz sistema aldaketa baten oinarriak jartzeko. 

Abortatzeko askatasuna Frantses Konstituzioan sartzea onartu zuen astelehenean Frantziako parlamentuak. Poztekoa da mugimendu feministaren hamarkadatako borrokari esker abortatzeko eskubidea bermatzeko urrats berri hau egin izana. Haatik, oinarrizkoak diren eskubideen aldeko borrokak funtsezkoa izaten segitzen du oraino. Ezinbestekoa iruditzen zaigu abortatzeko eskubidea oztopatua izan ez dadin, osasun sistemara beharrezko baliabideak bideratu behar direla oroitaraztea. Irabazitako eskubideak defendatu eta berriak eskuratzeko etengabeko lehian aritzeko prest gara militante abertzale, ezkertiar eta feministak. 

Aipaturiko guziagatik, karriketan mobilizatuko gara Martxoaren 8an, Baiona, Azkaine, Urruña, Hendaia… eta beste hainbat herritan. Emazte abertzale, ezkertiar eta feministok, borrokarako, eta eraldaketarako prest gara. Euskal Herria feminismotik eraikiko dugu! 

Europako parlamenturako bozak: EHBairen erabakia

Ekainaren 9an iraganen diren EuropaKO parlamenturako bozetan aktiboki ez parte hartzea erabaki du EHBaik barne bozka batean. EHBildurekin elkarlanean, hauteskunde hauek 7 herrialdez osaturiko Euskal Herriaren burujabetzaren aldarrikapena berresteko aukera bilakatzeko helburua finkatu dute ezkerreko abertzaleek. Horrez gain, autodeterminazio eskubidea babestuko lukeen herrien europaren alde, Régions et Peuple Solidaires federazioa osatzen duten indar politikoekin lanean segituko du EHBaik.

 

Programa xenofoboak eta eskuin-muturrekoak gorakada izaten ari dira Europa osoan. Testuinguru honetan, EHBaik ezinbestekotzat jotzen du ideologia arriskutsu hauen aurka mobilizatu eta eskubide berdintasunaren zein justizia sozialaren baloreak defendatzea. 

Sylvain Aimé eta Mathilde Hary laborantza herrikoiaz

Covidaren krisiak eta Ukrainiako gerlak mundu mailako merkatuen desorekatzea eragin dute azken urteetan. Hala, lehengaien inportazioarekiko dugun dependentzia agerian gelditu da. Prezioen inflazioak gogor kolpatu ditu herritarrak. Eros-ahalmen gero-eta murritzagoa izanik, bertako kalitatezko produktuak erosteko zailtasunak biderkatu dira jende anitzentzat. Areago, hainbat elikagairi uko egiteko hautua ohikoa da gaur egun. Lehendik nekezia handiak zituen laborantzaren sektorea krisi bete-betean murgildu da.

Aste batzuk iragan dira laborantzaren mundua bere haserre zilegia plazaratzen hasi zenetik. Laborantza eta elikaduraren merkatuen erabateko liberazioaren garaiotan, egindako lanetik bizi ezin duten laborarien ezinegona gero-eta nabariagoa da. Frantses gobernuak laborarien haserrea baretzeko egindako iragarpenek epe laburreko ikuspegi produktibista dute oinarri, eta laborariei ordainsari duina bermatzeko ziurtasunak eskaintzetik urrun gelditu dira.

EHBairen ustez, ezinbestekoa da kostu prezioaren azpitik egiten diren ordainketak debekatzea. EGALIM legea bete behar da. Izan ere, arazoa ez dira ingurumena, eskubide sozialak edo osasuna babesteko legediak, agro-industriak metatzen dituen neurrigabe etekinak baizik. Elikatzen gaituztenen lana behar den heinean baloratua eta ordaindua izan dadin, merkatua arautzea da gakoa. Zentzu horretan, laborariei erretreta duina bermatzeko neurrriak ere premiazkoak dira.

Lehia basatiari buru egin ezin dioten laborarien bizi-baldintzak kaltetzen dituzten merkataritza librerako hitzarmenak zentzugabekeria hutsa dira. Halaber, argi dago trantsizio ekologikoa gauzatzeko ditugun erronkekin bateraezinak direla.

Europar Batasunaren diru-laguntzen irizpideek produktibismoa jarduera ekonomiko bideragarri bakartzat sustatzen duten honetan, elkartasuna adierazten diegu hauen ordainketaren beranta pairatzen duten etxaldeei. Diru-laguntzak eskuratzeko izapide administratiboak sinplikatzea ere beharrezkoa dela azpimarratzen dugu.

Eredu alternatibo baten eraikuntza Ipar Euskal Herrian

Barnealdeko eremu batzuetan lanpostuen %15 eta %20aren artean barnebiltzen dituen sektorea izanik, Ipar Euskal Herriko lan-jarduera nagusienetariko bat izaten segitzen du laborantzak. Burujabea eta erresilientea izan nahi duen herri baten zutabea den laborantza herrikoia sustengatzea dagokigu. Hamaika dira Lapurdi, Behe-Nafarroa eta Zuberoan bizirik diren alternatibak : zirkuitu-laburrak, ekonomiaren birtokiratzea, sor-marken sorrera… Ipar Euskal Herriko ekoizle eta kontsumitzaileen beharrei erantzunen dien laborantza eredu baten oinarriak finkatzen ari diren egitasmoak dira denak. Alternatibez gain, bertako tresna eta egiturak ere sustatzekoak dira (kinka larrian den Mauleko hilegia, adibidez).

Laborarien erdiak 2030erako erretreta hartuko duen heinean, lehentasuna da belaunaldi aldaketa obratzea. Horretarako, berrartzeko errazagoak diren giza eskalako etxaldeak atxikitzea funtsezkoak da. Lurrak eskuratzeko eta Europako diru-laguntzen zati handiagoa jasotzeko parada izan behar dute plantatu berri diren gazteek. Gure lurraldean ahal bezain mozkin anitzak ekoiztuak izan daitezen, baratzezainen plantatzea ere bada erronka.

Azkenik, Laborantzaren erakunde publiko baten sorreraren alde egiten du EHBaik. Gaur egungo desafio klimatiko, ekonomiko eta sozialen testuinguruan, hemen erabaki nahi dugu ea zeintzuk diren gure lurraldeko laborantza biziarazteko eta bertako herritarren elikadura segurantza bermatzeko eskura izan nahi ditugun tresnak. Ipar Euskal Herriko instituzioek burujabetza handiagoa behar dute elikadura iraunkorraren eta laborantza lurren defentsan engaiamendu sendoak hartzeko.

Sylvain Aimé, laboraria eta EHBaiko kidea.

Mathilde Hary, EHBaiko bozeramalea.

LABORANTZA HERRIKOI ETA IRAUNKORRAREN ALDE, HEMEN ERABAKI!

Frantses Estatuan eta Ipar Euskal Herrian laborariak hainbat egunez mobilizatu ondotik, haien haserrea baretzeko neurriak iragarri zituen Gabriel Attal frantses lehen ministroak ostiralean. Aipaturiko neurriek ez diete egiturazko aterabiderik eskaintzen laborari gehienek bizi dituzten problematikei. 

EHBairen ustez, funtsezkoa da laborariek hilabete-sari duina bermatua izatea. Horretarako, unitate kostuaren azpitik egiten diren ordainketen debekua ezarri beharko litzateke. Izan ere, arazoa ez dira ingurumena babesteko legediak, agro-industriak metatzen dituen gero-eta etekin handiagoak baizik. Laborariak duintasunez bizi daitezen eta kontsumitzaileek mozkinak prezio eskuragarrietan erosteko parada izan dezaten, beharrezkoa da merkatua arautzea. 

Lehia basatia sustatuz, laborarien bizi-baldintzen okertzea eragiten duten eta trantsizio ekologikoaren aurkako norabidean doazen merkataritza librerako hitzarmenak zentzugabekeria hutsa dira. Produktibismoa lehenetsi eta etxalde industrialei mesede egiten dien Europako PAC diru-laguntzen filosofia ere erabat berrikusi behar dela adierazten du EHBaik. 

 

Eredu alternatibo baten eraikuntza Ipar Euskal Herrian

Ipar Euskal Herriko jarduera ekonomiko garrantzitsuenetarikoa da laborantza, oso bereziki barnekaldeko eremuetan, lanpostuen %15-20 barne biltzen duen sektorea baita. Lurraldearen erresilientzia eta burujabetzarako zutabea den laborantza herrikoi eta iraunkorra babestu eta garatzea dagokigu. Zirkuitu-laburrak, ekonomiaren birtokiratzea, sor-marken sorrera… Hamaika dira Lapurdi, Behe-Nafarroa eta Zuberoan bertako ekoizle zein kontsumitzaileen beharrei egokiturik azken urte luzeetan laborantza ereduaren oinarriak plantan ezartzen ari diren alternatibak.

Zentzu horretan, laborantza politikak hemen erabaki eta kudeatu ahal izateko, Laborantzaren Erakunde Publikoaren aldeko parioa egiten du EHBaik. Izan ere, aitzinean ditugun desafio klimatiko, ekonomiko eta sozialak ikusirik, uste dugu sektorearen geroa bermatzeko lurralde bezala behar ditugun tresnei buruzko eztabaida berpiztu beharra dagoela. Ipar Euskal Herriko instituzioek urrats esanguratsuak egin behar dituzte elikadura iraunkorraren alde eta laborantza lurren defentsan. 

Merkataritza librearen aurka eta laborariek ordain duina izatearen alde ondoko egunetan Ipar Euskal Herrian antolatuko diren mobilizazioetan parte hartzeko deia egiten dugu.

Konponbiderako giltzak: Mobiliza gaitezen!

EHBaik bat egiten du Urtarrilaren 13rako Bilbon Sarek eta Bakegileek deituriko euskal preso politikoen eskubideen aldeko urteroko mobilizazioarekin. Azken urteetan gehiengo sozial eta politiko zabalen bultzadaz eta herri mobilizazioaren bidez, euskal preso politikoen etxeratzearen bidean aitzinapauso nabarmenak egin dira.

Hala ere, arranguraz ikusten dugu nola oraino ere jarrera mendekatzaileari eusten dioten Espainiar Auzitegi Nazionaleko hainbat fiskaltzak. Frantses Estatuan zigorren aplikapenerako auzitegiak eta Parkete Nazional antiterroristak Xabier Goienetxe euskal preso politikoari baldintzapeko askatasuna onartuz harturiko erabakiaren logikan, elkarbizitza eta eraikitzeko funtsezkoa den presoen etxeratze fasea abiatzea beharrezkoa da.

Guzti honengatik, larunbateko Bilboko mobilizazioan kopuru handian parte hartzera deitzen ditugu Ipar Euskal Herriko eragile eta herritarrak.

“Baiona” markaren gainetik, Baiona bizia!

Eguberri gauaren bezperan, eta ezagun egin den azken argiontzien jaurtiketatik astebetera, Baionako merkatu plazan elkartu gara EHBai Baionako kideak. Linternen ekitaldi hau antolatu den urteetan herritar andanak azpimarratu izan du, gero, argiontziak baratze, parke, karrika eta bideetan atzematen zirela. Momentu hau baliatu nahi dugu Baionan antolatzen diren ospakizun handiei buruzko gure irakurketa plazaratzeko.

 

Baionako herriko etxearen kultura eta turismo politika jende masa erakarri eta etekin ekonomikoa lortzean oinarritzen dela uste dugu. Baiona hiriaren marka jakin bat saldu eta kontsumoa sustatzen duten proposamenek osatzen dute Baionako ospakizunen egutegia. Herritarren eta bertan lan egiten duten pertsonen eguneroko bizi-kalitatea kaltetzen duten gertakariak dira gehienak. Argiontzien kasuan, ikusi dugu nola ikuskizun hutsa den ekitaldi honen berri Baionatik kanpo hedatzeko lana egin duren herriko etxeak eta turismo bulegoak, eguberri garai hauetan ere turismoa Baionara erakarri eta karbono bilan izugarria eraginez. Masa ekitaldi bat sustatu bai, baina neholako aurreikuspenik gabe jokatu du herriko etxeak: zirkulazio arazo larriak Baionan osoan eta hiriaren kanpokaldean; neurrigabeko jende metatzea Baionako zentroko karriketan, merkatuan, ostatuetan, dendetan; hondakinen kudeaketarik eza, eta ondorioz, zikinkeria maila onartezina: hona aurtengo argiontzien jaurtiketek eman dutena. Pirineo-Atlantikoetako prefetaren erabakiz, aurtengoa argiontzien azken ekitaldia izanen denez, funtsezko galdera bat plazaratu nahi dugu: zein ospakizun mota nahi dugu Baionarrentzat heldu den urteko eguberrietan ? Guk ez dugu nahi argiontzien jaurtiketak beste masa ekitaldi batekin ordezkatuak izan daitezen. Herritarrei hitza eman, kultura zein euskara sustatu eta gure hiriaren heineko ekitaldi herrikoiagoak antolatzeko tenorea heldu dela iruditzen zaigu.

 

Baionako besten eta Xingar Feriaren inguruko eztabaidei ere ber logikarekin heldu nahi diegu. Epe luzera, ospakizun hauen desazkundera jotzeko estrategien alde egiten dugu. Baionako bestetan gertaturiko erailketa, bortxaketa, eraso matxista eta bestelako gertakari desegokiak, hein handi batean, besten masifikazioaren ondorio direla ulertzen dugu. Baionako besten garain, hiriaren erdigunean ordainpeko perimetro bat eratzearen mugak agerian gelditu dira. Baiona Ttipi edo Handian horditzeko gogoz heldu den “bestazaleak”, “bezero-kontsumitzaile” jarrera bat bere egiten du. Hala, gero-eta handiagoa da “bestazaleen” eta bestetan nagusitzen den gizalegerik eza pairatzen duten bertako herritarren arteko haustura. Behin eta berriz errepikatu dugun gisan, Baionako besten eredua Baionarrek eta bestaren eragileak erabaki behar dutela defendatzen dugu. Zentzu horretan, txalogarria iruditzen zaigu hainbat elkartez osaturiko 2032 kolektiboa egiten ari den lana besten eredu jasanezina iraultzeko. Baionako Herriko Etxeari exijitzen diogu, herritarren hitza entzun eta kontuan hartzeko beharrezko eztabaida eremuak plantan ezar ditzan.

 

Ez dugu nahi Europako edozein hiriren eitea hartzen duen karta postaletako Baiona uniformizatu eta kontsumistarik. Bertako herritarren ekimenez eraikitzen den Baiona bizia nahi dugu.